ભારતની ભૂગોળ
indian geography
- India is the largest country in the Indian Subcontinent, deriving its name from the river Indus which flows in the northwest.
- Indian mainland extends in the tropical zone from latitute 8o4' north to 37o6' north and from longitude 68o7' east 97o25' east.
- The country lies wholly in the northern and eastern hemispheres. Even though it falls under Monsoon climatical category, the climate varies from one place to another.
- India stretches 3,214 km from north to south and 2,933 km from east to west.
- The total length of the mainland coastline is nearly 6,100 km and the land frontier is about 15,200 km.
- With an area of about 3,287,782 sq. km, India is the seventh largest country in the world and accounts 2.4% of total world area.
- The north of the country is bordered by the mighty Himalayas, the highest mountains on earth. This ranges separate India from China, Tibet and Bhutan in the east. Kanchanjunga (8598 Mtrs) is the highest mountain peak in India.
- the western side, India is separated by Arabian Sea and on Eastern side by Bay of Bengal. The Indian ocean on the south separate India from rest of the world.
- the north, the mighthy river Ganga, which has the source in Himalaya, with its tributaries, drains a large part of the north and created a fertile Gangetic Plain. South of the northern plains, the land rises up into the high plateau know as the Deccan and stretch itself till Indian peninsulas. With Vidhyas and Satapura on the north, it is bordered by Sahyadris (Western Ghat) on west and by Eastern Ghat on the East. This two Ghats run parallel to the coast and meet in the extreme south in Nilgiri hills.
વિશ્વમાં અરવલ્લીની પર્વતમાળા સૌથી પ્રાચીન પર્વતમાળા છે.અરવલ્લીનો અર્થ થાય છે"શિખરોની હારમાળા".આ પર્વતીય શ્રેણી પશ્રિમ ભારત અને પૂર્વ પાકિસ્તાનમાં લગભગ 800 કી.મી વિસ્તારમાં ફેલાયેલી છે.ભારતમાં રાજસ્થાન,હરીયાણા અને ગુજરાત તેમજ પાકિસ્તાનમાં પંજાબ અને સિંધ રાજયોમાં સ્થિત છે.અરવલ્લી શ્રેણી રાજસ્થાન રાજયને ઉત્તર અને દક્ષિણ એમ બે ભાગમાં વંહેચે છે.અરવલ્લીનું સૌથી ઉંચુ શિખર ગુરુશિખર છે,જે રાજસ્થાનનાં સિરોહી જિલ્લામાં માઉન્ટ આબુમાં આવેલું છે.અરવલ્લી પર્વતનો 80% ભાગ એકલા રાજસ્થાનમાં છે.આ પર્વત શ્રેણીનો ઉત્તર છેડો હરીયાણા, દિલ્લીમાં છે.દિલ્લીમાં આવેલી રાયસીના ટેકરી ઉત્તરની છેલ્લી ટેકરી છે.જેનાં ઉપર રાષ્ટ્રપતિ ભવન બનાવવામાં આવ્યો છે.જ્યારે દક્ષિણનો છેડો ગુજરાતના પાલનપુર વિસ્તરેલો છે.આ પર્વત રણ પ્રદેશને આગળ વધતું અટકાવવામાં મદદ કરે છે.અરવલ્લીમાંથી બનાસ ,લૂણી,સાબરમતી જેવી નદીઓ નીકળે છે.
જૂનું નામ - નવું નામહોલૅન્ડ - નેધરલૅન્ડએબેસિનિયા - ઇથિયોપિયાસોમાલી લૅન્ડ - સોમાલિયાઅપરવોલ્ટા - બુર્કીનોફાસાસિલોન - શ્રીલંકાઇસ્ટ ઇન્ડીયા - ઇન્ડોનેશિયામેસોપોટેમિયા - ઇરાકઉત્તર રહોડેશિયા - ઝામ્બિયાટુસિયલ સ્ટેટસ્ - સંયુક્ત આરબ અમીરાતકંબોડીયા - કમ્પુચિયાગોલ્ડ કોસ્ટ - ઘાનાબ્રિટીશ હોન્ડુરાસ - બેલિઝબેલ્જિયમ કૉંગો - ઝેરબેચાઉનાલૅન્ડ - બોત્સવાનાફ્રેન્ચ સુદાન - માલીમલાયા - મલેશિયાફોર્મોસા - તાઇવાનટાંગાનિકા - ટાન્ઝાનિયાપશ્રિમ પાકિસ્તાન - પાકિસ્તાનરહોડેશિયા - ઝિમ્બાબ્વેપૂર્વ પાકિસ્તાન - બાંગ્લાદેશન્યાસાલૅન્ડ - માલાવીપર્શિયા - ઇરાન
નદી અને શહેરો
શહેર નદી
લેહ(કાશ્મીર)-સિંધુ
બનારસ(ઉ.પ્ર)-ગંગા
જમશેદપુર(ઝારખંડ)-સુવર્ણરેખા
વિજયવાડા(આંધ્ર)-કૃષ્ણા
ફિરોજપુર(હરિયાણા)-સતલજ
મદુરા(તમિલનાડુ)-વૈગાઈ
શ્રીનગર(કાશ્મીર)-જેલમ
હરદ્વાર(ઉત્તરાખંડ)-ગંગા
પાટણ(ગુજરાત)-સરસ્વતી
પણજી(ગોવા)-માંડવી
વારાણસી(ઉ.પ્ર)-ગંગા
વડોદરા(ગુજરાત)-વિશ્વામિત્રી
વેલોર(આંધ્ર)-પાલાર
લખનઉ(ઉ.પ્ર)-ગોમતી
શ્રીરંગપટ્ટનમ(તમિલનાડુ)-કાવેરી
હૈદરાબાદ(આંધ્ર)-મુસી
પાણીપત(હરીયાણા)-યમુના
પટણા(બિહાર)-ગંગા
બદ્રીનાથ(ઉત્તરાખંડ)-અલકનંદા
વૃદાંવન(ઉ.પ્ર)-યમુના
નદી અને શહેરો
શહેર નદી
અયોધ્યા(ઉ.પ્ર) - સરયુ
અલ્વાયે(કેરળ) - પેરીયાર
આગ્રા(ઉ.પ્ર) - યમુના
ઈન્દોર(મ.પ્ર)-સરસ્વતી
ઉજ્જૈન(મ.પ્ર)-ક્ષિપ્રા
કટક(ઓરિસ્સા)-મહા
કર્નુલ(આંધ્ર)-તુંગભદ્રા
કોલકત્તા(પ.બંગાળા)-હુગલી
કાનપુર(ઉ.પ્ર)-ગંગા
કોટા(રાજસ્થાન)-ચંબલ
કોલ્હાપુર(મહારાષ્ટ્ર)-પંચગંગા
ગયા(બિહાર)-ફલ્ગુ
ગુવાહાટી(અસમ)-બ્રહ્મપુત્રા
ચાંદોદ(ગુજરાત)-નર્મદા
જબલપુર(મ.પ્ર)-નર્મદા
જમ્મુ(જ.કા)-તાવી
નાસિક(મહારાષ્ટ્ર)-ગોદાવરી
તેઝપુર(અસમ)-બ્રહ્મપુત્રા
દ્વારકા(ગુજરાત)-ગોમતી
નાથદ્વારા(રાજસ્થાન)-બનાસ
ધુબરી(અસમ)-બ્રહ્મપુત્રા
નવસારી(ગુજરાત)-પૂર્ણા
Geographical Discoveries
ભૂ-ભાગોને શોધનાર-ભોમિયાઓNo. Discovery Discoveror Country Year 01 South Pole (Explored) Amundsen Norway 1911 02 North Pole (Explored) Robert Edwin Peary USA 1909 03 Hawaiian Island Captain James cook England 1770 04 Australia Captain James cook England - 05 Sea-route to India via the Cape of Good Hope Vasco-D-Gama Portugal 1498 06 Course of the Zambesi river,the Victoria Falls David Livingstone Scotland - 07 America Cristopher Columbus Italy 1497 અજમેર (રાજસ્થાન) : ખ્વાજા મોહયુદ્દીનની દરગાહ (અજમેર શરીફ) અમદાવાદ (ગુજરાત) : ઐતિહાસિક શહેર, ગાંધી આશ્રમ, કોચરબ આશ્રમ, સીદી સૈયદની જાળી, ઝૂલતા મિનારાજનરલ નોલેજ-ભારતના શહેરોની શાન
અમરનાથ (જમ્મુ અને કાશ્મીર) : પહેલગામ નજીકનું હિન્દુઓનું પવિત્ર યાત્રાધામ, બરફનું શિવલિંગ
અમૃતસર (પંજાબ) : શીખોનું યાત્રાધામ, સુર્વણમંદિર, જલિયાંવાલા બાગ
અલીગઢ (ઉત્તર પ્રદેશ) : અલીગઢ મુસ્લિમ યુનિવર્સિટી, તાળાં, ચપ્પુ, કાતર બનાવવાનો ઉદ્યોગ અલંગ (ગુજરાત) : જહાજ ભાંગવાનો ઉદ્યોગ અલાહાબાદ (ઉત્તર પ્રદેશ) : પંડિત નહેરુનું જન્મસ્થળ ‘આનંદભવન’, ત્રિવેણી સંગમ – અહીં કુંભ મેળો ભરાય છે. અયોધ્યા (ઉત્તર પ્રદેશ) : શ્રીરામ જન્મભૂમિ સ્થળ, સાત મોક્ષદાયિની નગરીઓમાંની એક અવાડી (તમિલનાડુ) : ટૅન્ક બનાવવાનું કારખાનું અડચાર (તમિલનાડુ) : થિયૉસૉફિકલ સોસાયટીનું મુખ્ય મથક અજંતા (મહારાષ્ટ્ર) : ઔરંગાબાદ પાસે આવેલા આ સ્થળે શૈવ અને બૌદ્ઘ ગુફાઓ છે અંકલેશ્ર્વર (ગુજરાત) : ખનીજ તેલનું ક્ષેત્ર આબુ (રાજસ્થાન) : રાજસ્થાનમાં આવેલું અરાવલી ગિરિમાળાનું સુપ્રસિદ્ઘ ગિરિમથક, દેલવાડાનાં દેરાં અને વસિષ્ઠ આશ્રમ પ્રસિદ્ઘ છે. ઓમકારેશ્ર્વર (મધ્ય પ્રદેશ) : નર્મદા કિનારે આવેલું બાર જયોતિર્લિગોમાંનુ એક કંડલા (ગુજરાત) : મહત્વપૂર્ણ બંદર, મુકત વ્યાપાર ક્ષેત્ર આગરા (ઉત્તર પ્રદેશ) : તાજમહેલ, અકબરનો મકબરો આણંદ (ગુજરાત) : અમૂલ ડેરી, ડેરી ઉદ્યોગનું વડું મથક (NDDB) અહીં છે આસનસોલ (પશ્ર્ચિમ બંગાળ) : કોલસાની ખાણો પોર્ટ બ્લેર (અંદમાન અને નિકોબાર) : રમણીય દરિયા કિનારો ઇલોરા (મહારાષ્ટ્ર) : શિલ્પસ્થાપત્ય માટે જગમશહુર વિશાળ ગુફાઓ ઉજ્જૈન (મધ્ય પ્રદેશ) : પ્રાચીન વિદ્યાધામ અને વીરવિક્રમની રાજધાની, મહાકાલેશ્ર્વરનું મંદિર, બાર જયોતિર્લિગોમાંનું એક, મહાકવિ કાલિદાસની જન્મભૂમિ, સાત મોક્ષદાયિની નગરીઓમાંની એક ઉદયપુર (રાજસ્થાન) : સરોવરોના શહેર તરીકે વિખ્યાત, પિછોલા લેક, રાજસ્થાનનું વૅનિસ ઔરંગાબાદ (મહારાષ્ટ્ર) : નજીકમાં દોલતાબાદનો પ્રાચીન કિલ્લો, ઔરંગાઝેબની કબર, ‘બીબી કા મકબરા’ અને પવનચક્કી જોવાલાયક છે. કોલકતા (પશ્ર્ચિમ બંગાળ) : શણ ઉદ્યોગનું કેન્દ્ર, ધાતુની ટંકશાળ, હાવડાબ્રિજ, વિકટોરીયા મેમોરિયલ, બેલુર મઠ, બોટોનિકલ ગાર્ડન અને મ્યુઝિયમ જોવાલાયક છે. કાનપુર (ઉત્તર પ્રદેશ) : ઉત્તર પ્રદેશનું સૌથી મોટું શહેર, ચામડાં, ગરમ કાપડ, સુતરાઉ કાપડ અને ખાંડ ઉદ્યોગનું કેન્દ્ર કન્યાકુમારી (તમિલનાડુ) : ત્રણ મહાસાગરોનું સંગમસ્થાન, ‘વર્જિન ગૉડેસ’ કુમારી દેવીનું મંદિર, ‘વિવેકાનંદ રૉક’ સ્મારક કુલ્લુ-મનાલી (હિમાચલ પ્રદેશ) : રમણીય ખીણપ્રદેશ, કુદરતી સૌંદર્યધામ અને ગિરિમથક કોયલી (ગુજરાત) : તેલ રિફાઇનરી અને અન્ય પેટ્રોકેમિકલ્સ ઉદ્યોગ માટેનું કેન્દ્ર કોચી (કેરલ) : પશ્ર્ચિમ કિનારાનું બંદર, વહાણ બાંધવાનો ઉદ્યોગ, રિફાઇનરી કોડઇકેનાલ (તમિલનાડુ) : ગિરિમથક, આધુનિક વેધશાળા કોણાર્ક (ઓરિસ્સા) : પ્રસિદ્ઘ સૂર્યમંદિર, કામ શિલ્પો માટે જાણીતું કોળાર (કર્ણાટક) : સોનાની ખાણ ખડકવાસલા (મહારાષ્ટ્ર) : નૅશનલ ડિફેન્સ એકેડમી ખજુરાહો (મધ્ય પ્રદેશ) : ઉત્કૃષ્ટ કામ શિલ્પવાળાં ૨૨ મંદિરો ગયા (બિહાર) : હિન્દુ યાત્રાધામ, ‘પિતૃશ્રાદ્ઘ’ માટે જાણીતું ગ્વાલિયર (મધ્ય પ્રદેશ) : ઝાંસીની રાણીની સમાધિ, ઐતિહાસીક કિલ્લો, રાજમહેલ, સંગીત સમ્રાટ તાનસેનની જન્મભૂમિ ગિરનાર (ગુજરાત) : અશોકનો શિલાલેખ ગુવાહાટી (અસમ) : નૂનમતી રિફાઇનરી, કામાખ્યાદેવીનું પ્રખ્યાત મંદિર ગોમટેશ્ર્વર (કર્ણાટક) : પથ્થરમાંથી કોતરેલી બાહુબલીની ભવ્ય મૂર્તિ ગાંધીનગર (ગુજરાત) : સુપ્રસિદ્ઘ અક્ષરધામ મંદિર ચંડિગઢ (પંજાબ, હરિયાણા) : બન્ને રાજયોની સંયુકત રાજધાની, રૉક ગાર્ડન ચિત્તરંજન (પશ્ર્ચિમ બંગાળ) : રેલવે એન્જિન બનાવવાનું કારખાનું ચેરાપુંજી (મેધાલય) : ખાસી- જૈંતિયાની ટેકરીઓમાં આવેલું વિશ્ર્વના સૌથી વધુ વરસાદ માટે વિખ્યાત ચિતૌડગઢ (રાજસ્થાન) : રાણા કુંભાનો વિજયસ્તંભ, પજ્ઞ્મિનીનો મહેલ, મીરાંબાઇનું મંદિર, કીર્તિ સ્તંભ પુરી (ઓરિસ્સા) : મોટું યાત્રાધામ, ભારતની પ્રસિદ્ઘ જગન્નાથની રથયાત્રા, જગન્નાથજીનું ભવ્ય મંદિર જબલપુર (મધ્ય પ્રદેશ) : બીડી ઉદ્યોગનું કેન્દ્ર, આરસપહાણ માટે પ્રખ્યાત, નર્મદા પરનાં ‘ધુઆધાંર’ અને ‘ભેડાધાટ’ દર્શનીય સ્થળો જમશેદપુર (ઝારખંડ) : તાતાનું પોલાદનું જંગી કારખાનું જયપુર (રાજસ્થાન) : પિન્ક સીટી તરીકે જાણીતું, હવામહલ, જંતર-મંતર, અંબર મહેલ વગેરે દર્શનીય સ્થળો જેસલમેર (રાજસ્થાન) : સોનેરી નગરી, ઐતિહાસિક કિલ્લો, હવેલી અને ઝરૂખાઓ ઝરિયા (ઝારખંડ) : કોલસાની ખાણોનું મુખ્ય કેન્દ્ર ઝાંસી (ઉત્તર પ્રદેશ) : રાણી લક્ષ્મીબાઇનું સ્મારક તિરુપતિ (આંધ્ર પ્રદેશ) : તિરુમલાઇ પર્વત પર વ્યંકટેશ્ર્વરનું જગપ્રસિદ્ઘ મંદિર તિરુચ્ચિરાપલ્લી (તમિલનાડુ) : પ્રાચીન મંદિર તંજાવૂર (તમિલનાડુ) : બૃહદેશ્ર્વરનું જગપ્રસિદ્ઘ મંદિર તિરુવનંતપુર (કેરલ) : પજ્ઞ્મનાભનું મંદિર દયાલબાગ (ઉત્તર પ્રદેશ) : રાધાસ્વામી પંથકનું કેન્દ્ર દેહરાદૂન (ઉત્તરાખંડ) : જંગલ સંશોધન કેન્દ્ર, લશ્કરી કૉલેજ, તેલ અને કુદરતી વાયુ પંચનું મુખ્ય મથક દિલ્લી : લાલ કિલ્લો, જામા મસ્જિદ, ઇન્ડિયા ગેટ, વિજયઘાટ, રાજઘાટ, કુતુબમિનાર, બિરલા મંદિર, રાષ્ટ્રપતિ ભવન, સ્વામિનારાયણ મંદિર વગેરે દર્શનીય સ્થળો દિગ્બોઇ (અસમ) : ખનીજ તેલક્ષેત્ર અને રિફાઇનરી ધનબાદ (ઝારખંડ) : કોલસાની ખાણોનું કેન્દ્ર નાગપુર (મહારાષ્ટ્ર) : મહારાષ્ટ્ર રાજયનું બીજા નંબરનું મહત્વનું વ્યાપારી કેન્દ્ર, સંતરા માટે વિખ્યાત નાશિક (મહારાષ્ટ્ર) : ગોદાવરી તટે હિન્દુઓનું યાત્રાધામ, પશ્ર્ચિમનું કાશી, ચલણી નોટોનું સરકારી પ્રિન્ટીંગ પ્રેસ નાલંદા (બિહાર) : પ્રાચીન નાલંદા વિદ્યાપીઠ પટના (બિહાર) : પ્રાચીન સમયનું પાટલીપુત્ર, જરીકામ માટે પ્રખ્યાત પાટણ (ગુજરાત) : રાણકીવાવ, સહસ્ત્રલિંગ તળાવ, પટોળાં અને માટીકામ માટે પ્રખ્યાત પાલિતાણા (ગુજરાત) : શેત્રુંજય ડુંગર ઉપરનાં ભવ્ય જૈન દેરાસરો પુણે (મહારાષ્ટ્ર) : પેશ્ર્વાઓની રાજધાની, બગીચાઓનું શહેર, પુણે યુનિવર્સિટી પેરામ્બુર (તમિલનાડુ) : રેલવેના ડબ્બા બનાવવાનું ભારત સરકારનું કારખાનું પુડુચેરી (પુડુચેરી) : અરવિંદ આશ્રમ પોરબંદર (ગુજરાત) : મહાત્મા ગાંધીની જન્મભૂમિ, ગાંધી સ્મૃતિમંદિર ફતેહપુર-સિક્રી (ઉત્તર પ્રદેશ) : બુલંદ દરવાજા, રાણી જોધાબાઇનો મહેલ બિજાપુર (કર્ણાટક) : ગોળગુંબજ સ્થાપત્યનો ઉત્તમ નમૂનો ભુવનેશ્ર્વર (ઓરિસ્સા) : લિંગરાજ મંદિર મથુરા (ઉત્તર પ્રદેશ) : શ્રીકૃષ્ણની જન્મભૂમિ, દ્વારકાધીશનું મંદિર, ઑઇલ રિફાઇનરી, સાત મોક્ષદાયિની નગરીઓમાંની એક ચેન્નઇ (તમિલનાડુ) : મરીના બીચ, સ્નેક પાર્ક, મ્યુઝિયમથી શોભતું પાટનગર, દ્રવિડ સંસ્કૃતિનું કેન્દ્ર મદુરાઇ (તમિલનાડુ) : પ્રખ્યાત મીનાક્ષી મંદિર, હાથવણાટની સિલ્કની સાડીઓ માટે પ્રખ્યાત મુંબઇ (મહારાષ્ટ્ર) : ગેટ વે ઑફ ઇન્ડિયા, ઍલિફન્ટા ગુફાઓ, નૅશનલ પાર્ક, હૅગિંગ ગાર્ડનથી શોભતું ભારતનું પ્રથમ નંબરનું ઔદ્યોગીક શહેર મૈસૂર (કર્ણાટક) : ઐતિહાસીક શહેર, રાજમહેલ અને આકર્ષક વૃંદાવન ગાર્ડન વારાણસી (ઉત્તર પ્રદેશ) : કાશી વિશ્ર્વનાથનું શિવમંદિર, બનારસ હિન્દુ યુનિવર્સિટી, હિન્દુઓનું પવિત્ર યાત્રાધામ બેંગાલૂરુ (કર્ણાટક) : રેશમ તથા વિમાન ઉદ્યોગ માટે પ્રખ્યાત, હિન્દુસ્તાન મશીન ટુલ્સ ફૅકટરી રાંચી (ઝારખંડ) : મિલિટરી કૅમ્પ, હેવી એન્જિનિંયરીંગનું કારખાનું રામેશ્ર્વરમ્ (તમિલનાડુ) : જ્યોતિર્લિગ મંદિર, હિન્દુઓનું યાત્રાધામ લોથલ (ગુજરાત) : મોહેં-જો-દડોની સંસ્કૃતિના અવશેષ અહીંથી મળ્યા. શિર્ડી (મહારાષ્ટ્ર) : શ્રી સાંઇબાબાનું સુપ્રસિદ્ઘ મંદિર શ્રાવસ્તી (ઉત્તર પ્રદેશ) : બૌદ્ઘોનું યાત્રાધામ શ્રીનગર (જમ્મુ અને કાશ્મીર) : નિશાત બાગ, દલ સરોવર, શાલીમાર ગાર્ડન, ચશ્મેશાહી, સોનમર્ગ, ગુલમર્ગ, વુલર સરોવર જેવાં રમણીય સ્થળો, પૃથ્વી પરનું સ્વર્ગ શ્રી હરિકોટા (આંધ્ર પ્રદેશ) : ભારતીય ઉપગ્રહ અને રૉકેટ છોડવાનું મથક સાંચી (મધ્ય પ્રદેશ) : બૌદ્ઘ સ્તૂપ હૈદરાબાદ (આંધ્ર પ્રદેશ) : ચાર મિનાર, સાલારજંગ હળેબિડુ (કર્ણાટક) : શિવમંદિર હરદ્વાર (ઉત્તરાખંડ) : ઇશ્ર્વરનું પ્રવેશદ્વાર, હિન્દુઓનું યાત્રાધામ, લક્ષ્મણ ઝુલા, સાત મોક્ષદાયિની નગરીઓમાંની એક અંબાલા (હરિયાણા) : વૈજ્ઞાનિક સાધનો, હવાઇ દળનું તાલીમ મથક એલેપી (કેરલ) : પેપર ઉદ્યોગ, પૂર્વનું વૅનિસ બરેલી (ઉત્તર પ્રદેશ) : વિમ્કો ફૅકટરી, ફર્નિચર કોઇમ્બતૂર (તમિલનાડુ) : ઉદ્યોગો, ભારતનું માંચેસ્ટર ધારીવાલ (પંજાબ) : ઊનનાં વસ્ત્રો બનાવવાનું મોટું કેન્દ્ર ફીરોઝાબાદ (ઉત્તર પ્રદેશ) : કાચની બંગડીઓ માટે વિખ્યાત જલંધર (પંજાબ) : રમતગમતના સાધનો માટે વિખ્યાત ખેતરી (રાજસ્થાન) : તાંબાની ખાણોનું કેન્દ્ર લુધિયાના (પંજાબ) : હોઝિયરી, સાઇકલ, સીવવાના સંચા વગેરે ઉદ્યોગોનું કેન્દ્ર પન્ના (મધ્ય પ્રદેશ) : હીરાની ખાણો પિમ્પ્રી (મહારાષ્ટ્ર) : પેનિસિલિનની ફૅકટરી પિંજોર (હરિયાણા) : બગીચા, એચ.એમ.ટી.નું કારખાનું રૂડકી (ઉત્તરાખંડ) : એન્જિનિયરીંગ યુનિવર્સિટી રાઉકરેલા (ઓરિસ્સા) : સ્ટીલ ઉદ્યોગનું કેન્દ્ર સોલાપુર (મહારાષ્ટ્ર) : સુતરાઉ કાપડ ઉદ્યોગનું કેન્દ્ર સિંદરી (ઝારખંડ) : રાસાયણિક ખાતરનું કારખાનું ટીટાગઢ (પશ્ર્ચિમ બંગાળ) : કાગળ ઉદ્યોગનું કેન્દ્ર વિશાખાપટ્નમ (આંધ્ર પ્રદેશ) : ભારતનાં પૂર્વકિનારાનું મોટું બંદર, જહાજ બનાવવાનો ઉદ્યોગ ટ્રૉમ્બે (મહારાષ્ટ્ર) : અણુવિજ્ઞાનનું સંશોધન કેન્દ્ર, અણુભઠ્ઠી ભારતનું પ્રથમ ‘ભાભા અણુરિએકટર’ થુમ્બા (કેરલ) : રૉકેટ મથક, પરીક્ષણ માટેના રૉકેટ અહીંથી છોડવામાં આવે છે. નાથદ્વારા (રાજસ્થાન) : શ્રીનાથજીનું મંદિર મહાબલિપુરમ (તમિલનાડુ) : રથ આકારનાં મંદિરો માટે વિશ્ર્વ પ્રસિદ્ઘ અગરતલા (ત્રિપુરા) : લક્ષ્મીનારાયણ મંદિર અને રાજમહેલ આળંદી (મહારાષ્ટ્ર) : સંત જ્ઞાનેશ્ર્વરનું સમાધિસ્થળ ઇમ્ફાલ (મણિપુર) : મણિપુરી નૃત્યકલાનું મથક ઉદગમંડલમ્ (તમિલનાડુ) : નીલગિરિ પર્વત પરનું રમણીય ગિરિમથક કાંચીપુરમ્ (તમિલનાડુ) : પલ્લવ રાજાઓનું પાટનગર હતું, શંકરાચાર્યની પીઠ, દ્રવિડ સ્થાપત્યનાં મંદિરો, સાડી ઉદ્યોગનું કેન્દ્ર કુરુક્ષેત્ર (હરિયાણા) : ધર્મક્ષેત્ર અને યુદ્ઘક્ષેત્ર (મહાભારત), કુરુક્ષેત્ર યુનિવર્સિટીનું મથક, બ્રહ્મસરોવર કેદારનાથ (ઉત્તરાખંડ) : કેદારનાથનું શિવમંદિર, બાર જ્યોતિર્લિગોમાનું એક, હિન્દુઓનું પવિત્ર યાત્રાધામ કોલ્હાપુર (મહારાષ્ટ્ર) : ગોળ અને પગરખાં માટે જાણીતું ખડગપુર (પશ્ર્ચિમ બંગાળ) : વિશ્ર્વમાં સૌથી લાંબુ રેલવે પ્લૅટફૉર્મ ગુંટૂર (આંધ્ર પ્રદેશ) : તમાકુના વેપાર માટે પ્રસિદ્ઘ ચિદંબરમ્ (તમિલનાડુ) : નટરાજના (શૈવ) મંદિર માટે સુપ્રસિદ્ઘ દાર્જિલિંગ (પશ્ર્ચિમ બંગાળ) : ચાના બગીચા તથા નારંગી માટે વિખ્યાત, રમણીય ગિરિમથક નબદ્વીપ (પશ્ર્ચિમ બંગાળ) : ચૈતન્ય મહાપ્રભુનું જન્મસ્થાન, વૈષ્ણવોનું યાત્રાધામ નૈનીતાલ (ઉત્તરાખંડ) : રમણીય ગિરિમથક, નૈની સરોવર પણજી (ગોવા) : પ્રાકૃતિક સૌંદર્ય, અગત્યનું બંદર પવનાર (મહારાષ્ટ્ર) : વર્ધા પાસેનો વિનોબાજીનો આશ્રમ શ્રીરંગપટ્ટનમ (કર્ણાટક) : ટીપુ સુલતાનની રાજધાની, રંગનાથજીનું મંદિર પંઢરપુર (મહારાષ્ટ્ર) : વિઠોબાનું પ્રસિદ્ઘ મંદિર, વારકરી સંપ્રદાયનું તીર્થધામ બદરીનાથ (ઉત્તરાખંડ) : ભગવાન વિષ્ણુનું ભવ્ય મંદિર, હિન્દુઓનું પવિત્ર તીર્થધામ, ચાર ધામોમાંનું એક મહાબળેશ્ર્વર (મહારાષ્ટ્ર) : પશ્ર્ચિમ કિનારાનું બંદર, સહેલાણીઓનું સ્વર્ગ મસૂરી (ઉત્તરાખંડ) : દેહરાદૂન નજીકનું ગિરિમથક, ‘પર્વતોની રાણી’ ઉપનામથી પ્રખ્યાત માર્માગોવા (ગોવા) : પશ્ર્ચિમ કિનારાનું બંદર, સહેલાણીઓનું સ્વર્ગ લખનઉ (ઉત્તર પ્રદેશ) : ઐતિહાસિક નવાબી નગર રાણીગંજ (પશ્ર્ચિમ બંગાળ) : કોલસાની ખાણોનું મથક શિવકાશી (તમિલનાડુ) : દારૂખાનું બનાવવાના અને ઑફસેટ પ્રિન્ટીંગના ઉદ્યોગોનું કેન્દ્ર વૈષ્ણોદેવી (જમ્મુ અને કાશ્મીર) : હિમાલયની પર્વતમાળામાં આવેલું હિન્દુઓનું પવિત્ર યાત્રાધામFolk Dances of India
1. Tamasha and Dahi Handi Maharashtra 2. Garba and Ras Lila Gujarat 3. Chhow and Maya Shavari Orissa 4. Jhumar and Kathputli Rajasthan 5. Lota Dance Madhya Pradesh 6. Dussehra Dance Himachal Pradesh 7. Gidda and Bhangra Punjab 8. Ras Lila,Nautanki,Ahir and Thali Uttar Pradesh 9. Spear Dance Nagaland 10. Keli Gopal and Bihu Assam 11. Kirthand and Kathi Bengal 12. Chhow,Maghe and Durga Dance Bihar
